Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Η τέχνη της σκέψης από το νηπιαγωγείο (ένα κείμενο του Λευτέρη Ζούρου).

Το Παρατηρητήριο Ψευδοεπιστήμης αναδημοσιεύει μια επιστολή του μέλους του Λευτέρη Ζούρου, Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 28 Απριλίου 2020.

Κύριε διευθυντά,

Η προτεινόμενη εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας στο νηπιαγωγείο πρέπει να γίνει πράξη. Η διεθνής κυριαρχία αυτής της γλώσσας είναι δεδομένη τουλάχιστον για μια ακόμα γενιά, άρα η γνώση της αποτελεί απαραίτητο εφόδιο ζωής. Λιγότερο φανερή, αλλά εξίσου πολύτιμη, είναι η εξοικείωση με την τέχνη της σκέψης. Κάπου μεταξύ 4 με 6 χρονών κάθε παιδί βρίσκεται μπροστά σε ένα δίστρατο σαν αυτό του Ηρακλή. Μοιάζει αλλά δεν είναι ακριβώς μεταξύ αρετής και κακίας. Είναι μεταξύ αναζήτησης και καθησυχασμού. Στέλνουμε το παιδί στο σχολείο με πολύ περισσότερα ταμπού και πεποιθήσεις στη σάκα του απ' ότι απορίες και ερωτήματα. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: προκαταλήψεις, θεωρίες συνωμοσίας, άνθηση της παραπληροφόρησης.

Το παιχνίδι κερδίζεται ή χάνεται στην παιδική ηλικία. Οι πρώτες εντυπώσεις και οι απαντήσεις στα πρώτα διλήμματα είναι τόσο αξεπέραστες στην υπόλοιπη ζωή όσο και οι γενετικές προδιαγραφές. Το παιδί χρειάζεται υποστήριξη τη στιγμή που θα βρεθεί μπροστά στο δίστρατο μεταξύ του να προβληματίζεται και του να πιστεύει. Ένα ακόμα νέο «μάθημα» πρέπει να μπει στο νηπιαγωγείο: η τέχνη της σκέψης και της γνώσης. Πρόκειται για την εξοικείωση του παιδιού με τις πιθανότητες, που είναι μέρος της φύσης και της ζωής, με την έφεση να αξιολογεί τις πληροφορίες και, τελικά, με την ικανότητα να ζυγίζει όλα τα ενδεχόμενα που είναι μπροστά του.

Επισήμως το μάθημα λέγεται επιστημολογία και, με κάποιες εξαιρέσεις, δεν διδάσκεται ούτε στα πανεπιστήμια. Οι πανεπιστημιακοί έχουν την τάση να κάνουν τα εύκολα δύσκολα. Και όμως το μάθημα είναι απλό και ανήκει στο νηπιαγωγείο.

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΖΟΥΡΟΣ
Ομότιμος καθηγητής,
Πανεπιστήμιο Κρήτης


Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Το Μικρό Λεξικό της Ψευδοεπιστήμης

Αγαπητοί φίλοι του παρατηρητηρίου, α) Καλή υγεία σε όλους β) Το κείμενο που ακολουθεί –με τίτλο «Το Μικρό Λεξικό της Ψευδοεπιστήμης» – εισάγει μερικές βασικές έννοιες και θέσεις που θα μου χρειαστούν για τις αναρτήσεις που θα ακολουθήσουν, ιού θέλοντος! Εννοείται ότι οι θέσεις του «λεξικού» είναι παρόμοιες με εκείνες του ιδρυτικού κειμένου του Παρατηρητηρίου, αλλά πιο εξειδικευμένες και πιο προσωπικές σε μερικά ζητήματα. Το Μικρό Λεξικό της Ψευδοεπιστήμης   4 βασικά λήμματα 1. Ψευδοεπιστήμη: Οποιοσδήποτε επιστημονικοφανής ισχυρισμός –μεγαλειώδης κατά κανόνα– που κυκλοφορεί κυρίως στο διαδίκτυο και αρνείται να υποβληθεί για ανεξάρτητο έλεγχο σε ένα επιστημονικό περιοδικό με κριτές, όπως προβλέπεται από τη θεσμική επιστήμη. Ψευδοεπιστήμη είναι

Ο νέος κορονοϊός είναι αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης

Οι νέες συνθήκες που δημιουργεί η εξάπλωση της επιδημίας του κορονοϊού έχουν επηρεάσει όλους μας ανεξαιρέτως. Η αγωνία που αισθανόμαστε για την υγεία τη δική μας και των αγαπημένων μας προσώπων είναι δίχως προηγούμενο. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε τον τρόπο ζωής μας να αλλάζει, τα οικονομικά μας να είναι σε επισφάλεια, τις προτεραιότητές μας να αναθεωρούνται και τις βεβαιότητές μας να κλονίζονται. Σαν να μην έφταναν αυτά, δεχόμαστε καθημερινά καταιγισμό πληροφοριών – άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο αξιόπιστων – γεγονός που εντείνει το άγχος μας.  Μέσα σε αυτό το κλίμα είναι εύλογο πολλοί συμπολίτες μας να αναζητούν απαντήσεις για την απαρχή της επιδημίας και την προέλευση του νέου κορονοϊού SARS-CοV-2. Το ερώτημα δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον μόνο για ευρύ κοινό αλλά και για την επιστημονική κοινότητα: η κατανόηση της καταγωγής του ιού μπορεί να συμβάλει στην πρόβλεψη και την αντιμετώπιση παρόμοιων απειλών στο μέλλον.  Πρόσφατη μελέτη που διεξήγαγε διεθνής ερευνητική ομάδα κα

Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας;

Δεν είναι πρωτόγνωρο σε περιόδους κρίσεων - όπως αυτή που ζούμε - οι άνθρωποι να καταφεύγουν σε συνωμοσιολογικά αφηγήματα. Σε τέτοιες εποχές ο κόσμος φαντάζει ακατανόητος, τρομακτικός και απειλητικός. Οι άνθρωποι χάνουν την αυτοπεποίθηση τους καθώς παρατηρούν να διαρρηγνύεται η κανονικότητα και η συνέχεια της κοινωνικής ζωής. Αυτή η απουσία ελέγχου δημιουργεί τη βαθιά ανάγκη για ευταξία, έστω και φανταστική.  Οι θεωρίες συνωμοσίας εξυπηρετούν την ψυχολογική ανάγκη των ανθρώπων να κατανοήσουν, να εκλογικεύσουν και να προσδώσουν νόημα στα γεγονότα και με αυτόν τον τρόπο να αισθανθούν καλύτερα.  Τα απλοϊκά αφηγήματα  των θεωριών συνωμοσίας έχουν το πλεονέκτημα πως καθιστούν τα γεγονότα ευανάγνωστα. Έτσι οι άνθρωποι αποφεύγουν το τρομακτικό θέαμα ενός χαοτικού και απρόβλεπτου κόσμου στον οποίο και οι χειρότεροι εφιάλτες μπορούν να πραγματοποιηθούν.   Αν και η θεματολογία των θεωριών συνωμοσίας ποικίλει, μπορεί κανείς να εντοπίσει σε αυτές κάποια  κοινά γνωρίσματα . Ένα πρώτο χαρακτηρ