Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Η τέχνη της σκέψης από το νηπιαγωγείο (ένα κείμενο του Λευτέρη Ζούρου).

Το Παρατηρητήριο Ψευδοεπιστήμης αναδημοσιεύει μια επιστολή του μέλους του Λευτέρη Ζούρου, Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 28 Απριλίου 2020.

Κύριε διευθυντά,

Η προτεινόμενη εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας στο νηπιαγωγείο πρέπει να γίνει πράξη. Η διεθνής κυριαρχία αυτής της γλώσσας είναι δεδομένη τουλάχιστον για μια ακόμα γενιά, άρα η γνώση της αποτελεί απαραίτητο εφόδιο ζωής. Λιγότερο φανερή, αλλά εξίσου πολύτιμη, είναι η εξοικείωση με την τέχνη της σκέψης. Κάπου μεταξύ 4 με 6 χρονών κάθε παιδί βρίσκεται μπροστά σε ένα δίστρατο σαν αυτό του Ηρακλή. Μοιάζει αλλά δεν είναι ακριβώς μεταξύ αρετής και κακίας. Είναι μεταξύ αναζήτησης και καθησυχασμού. Στέλνουμε το παιδί στο σχολείο με πολύ περισσότερα ταμπού και πεποιθήσεις στη σάκα του απ' ότι απορίες και ερωτήματα. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: προκαταλήψεις, θεωρίες συνωμοσίας, άνθηση της παραπληροφόρησης.

Το παιχνίδι κερδίζεται ή χάνεται στην παιδική ηλικία. Οι πρώτες εντυπώσεις και οι απαντήσεις στα πρώτα διλήμματα είναι τόσο αξεπέραστες στην υπόλοιπη ζωή όσο και οι γενετικές προδιαγραφές. Το παιδί χρειάζεται υποστήριξη τη στιγμή που θα βρεθεί μπροστά στο δίστρατο μεταξύ του να προβληματίζεται και του να πιστεύει. Ένα ακόμα νέο «μάθημα» πρέπει να μπει στο νηπιαγωγείο: η τέχνη της σκέψης και της γνώσης. Πρόκειται για την εξοικείωση του παιδιού με τις πιθανότητες, που είναι μέρος της φύσης και της ζωής, με την έφεση να αξιολογεί τις πληροφορίες και, τελικά, με την ικανότητα να ζυγίζει όλα τα ενδεχόμενα που είναι μπροστά του.

Επισήμως το μάθημα λέγεται επιστημολογία και, με κάποιες εξαιρέσεις, δεν διδάσκεται ούτε στα πανεπιστήμια. Οι πανεπιστημιακοί έχουν την τάση να κάνουν τα εύκολα δύσκολα. Και όμως το μάθημα είναι απλό και ανήκει στο νηπιαγωγείο.

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΖΟΥΡΟΣ
Ομότιμος καθηγητής,
Πανεπιστήμιο Κρήτης


Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Το Μικρό Λεξικό της Ψευδοεπιστήμης

Αγαπητοί φίλοι του παρατηρητηρίου, α) Καλή υγεία σε όλους β) Το κείμενο που ακολουθεί –με τίτλο «Το Μικρό Λεξικό της Ψευδοεπιστήμης» – εισάγει μερικές βασικές έννοιες και θέσεις που θα μου χρειαστούν για τις αναρτήσεις που θα ακολουθήσουν, ιού θέλοντος! Εννοείται ότι οι θέσεις του «λεξικού» είναι παρόμοιες με εκείνες του ιδρυτικού κειμένου του Παρατηρητηρίου, αλλά πιο εξειδικευμένες και πιο προσωπικές σε μερικά ζητήματα. Το Μικρό Λεξικό της Ψευδοεπιστήμης   4 βασικά λήμματα 1. Ψευδοεπιστήμη: Οποιοσδήποτε επιστημονικοφανής ισχυρισμός –μεγαλειώδης κατά κανόνα– που κυκλοφορεί κυρίως στο διαδίκτυο και αρνείται να υποβληθεί για ανεξάρτητο έλεγχο σε ένα επιστημονικό περιοδικό με κριτές, όπως προβλέπεται από τη θεσμική επιστήμη. Ψευδοεπιστήμη εί...

Η «γυμναστική» των ματιών με ασκήσεις για την αντιμετώπιση της μυωπίας και η μέθοδος Bates

Έχουμε τη χαρά να αναδημοσιεύουμε ένα άρθρο του Σωτήρη Πλαΐνη, το οποίο  πρωτοδημοσιεύτηκε  το 2016. Ο συγγραφέας προσάρμοσε το άρθρο του στο ύφος του Παρατηρητηρίου.   Ο Ιπποκράτης έγραψε πριν από 2500 χρόνια ότι «η επιστήμη και η απλή γνώμη είναι δύο διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους, το μεν γεννάει την αληθινή γνώση, το δε την άγνοια» 1 . Με άλλο λόγια, ο Ιπποκράτης δηλώνει ότι, αν κάποιος προτείνει μια καινούρια αγωγή ή θεραπεία, πρέπει να βασιστούμε στην επιστήμη για να συμπεράνουμε αν αυτή είναι αποτελεσματική· δεν πρέπει να στηριχθούμε σε προσωπικές απόψεις και εικασίες. Η επιστήμη χρησιμοποιεί πειράματα, παρατηρήσεις, δοκιμασίες, επιχειρήματα και πολλές συζητήσεις μέχρι να καταλήξει σε αντικειμενικά συμπεράσματα. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση η επιστήμη συνεχίζει να διερευνά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα μήπως και τα πρώτα συμπεράσματα ήταν ανεπαρκή ή λανθασμένα. Αντίθετα, οι προσωπικές απόψεις μπορεί να είναι υποκειμενικές και αντιφατικές, ενώ οποιοσδήπ...

Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας;

Δεν είναι πρωτόγνωρο σε περιόδους κρίσεων - όπως αυτή που ζούμε - οι άνθρωποι να καταφεύγουν σε συνωμοσιολογικά αφηγήματα. Σε τέτοιες εποχές ο κόσμος φαντάζει ακατανόητος, τρομακτικός και απειλητικός. Οι άνθρωποι χάνουν την αυτοπεποίθηση τους καθώς παρατηρούν να διαρρηγνύεται η κανονικότητα και η συνέχεια της κοινωνικής ζωής. Αυτή η απουσία ελέγχου δημιουργεί τη βαθιά ανάγκη για ευταξία, έστω και φανταστική.  Οι θεωρίες συνωμοσίας εξυπηρετούν την ψυχολογική ανάγκη των ανθρώπων να κατανοήσουν, να εκλογικεύσουν και να προσδώσουν νόημα στα γεγονότα και με αυτόν τον τρόπο να αισθανθούν καλύτερα.  Τα απλοϊκά αφηγήματα  των θεωριών συνωμοσίας έχουν το πλεονέκτημα πως καθιστούν τα γεγονότα ευανάγνωστα. Έτσι οι άνθρωποι αποφεύγουν το τρομακτικό θέαμα ενός χαοτικού και απρόβλεπτου κόσμου στον οποίο και οι χειρότεροι εφιάλτες μπορούν να πραγματοποιηθούν.   Αν και η θεματολογία των θεωριών συνωμοσίας ποικίλει, μπορεί κανείς να εντοπίσει σε αυτές κάποια  κοι...