Οι νέες συνθήκες που δημιουργεί η εξάπλωση της επιδημίας του κορονοϊού έχουν επηρεάσει όλους μας ανεξαιρέτως. Η αγωνία που αισθανόμαστε για την υγεία τη δική μας και των αγαπημένων μας προσώπων είναι δίχως προηγούμενο. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε τον τρόπο ζωής μας να αλλάζει, τα οικονομικά μας να είναι σε επισφάλεια, τις προτεραιότητές μας να αναθεωρούνται και τις βεβαιότητές μας να κλονίζονται. Σαν να μην έφταναν αυτά, δεχόμαστε καθημερινά καταιγισμό πληροφοριών – άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο αξιόπιστων – γεγονός που εντείνει το άγχος μας.
Μέσα σε αυτό το κλίμα είναι εύλογο πολλοί συμπολίτες μας να αναζητούν απαντήσεις για την απαρχή της επιδημίας και την προέλευση του νέου κορονοϊού SARS-CοV-2. Το ερώτημα δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον μόνο για ευρύ κοινό αλλά και για την επιστημονική κοινότητα: η κατανόηση της καταγωγής του ιού μπορεί να συμβάλει στην πρόβλεψη και την αντιμετώπιση παρόμοιων απειλών στο μέλλον.
Πρόσφατη μελέτη που διεξήγαγε διεθνής ερευνητική ομάδα και δημοσιεύτηκε στο έγκριτο Nature Medicine επιχείρησε να δώσει απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα. Τα αποτελέσματα της μελέτης δε χωρούν παρερμηνεία: o ιός SARS-CοV-2 προέκυψε ως αποτέλεσμα κάποιας φυσικής διαδικασίας και δεν μπορεί να έχει παρασκευαστεί σε εργαστήριο.
Είναι γνωστό πως ο ιός SARS-CoV-2 χρησιμοποιεί τον υποδοχέα ACE2 για να διεισδύσει στα ανθρώπινα κύτταρα – μπορούμε να φανταστούμε αυτόν το μηχανισμό ως το κλειδί που ξεκλειδώνει το ανθρώπινο κύτταρο. Η μελέτη έδειξε πως η αλληλεπίδραση με αυτόν τον υποδοχέα απέχει από το να είναι ιδανική. Αντίθετα, ο ιός SARS-CoV που ήταν υπεύθυνος για την επιδημία του 2003 προσδενόταν καλύτερα στον υποδοχέα αυτό. Εάν ο ιός είχε σκόπιμα παρασκευαστεί για να μολύνει ανθρώπους δε θα είχε σχεδιαστεί ώστε να προσδένεται με βέλτιστο τρόπο στον υποδοχέα των ανθρώπινων κύτταρων; Επιπλέον, εάν ο νέος κορονοϊός είχε κατασκευαστεί στο εργαστήριο η εύλογη προσέγγιση θα ήταν η δομή του να έχει βασιστεί στη δομή κάποιου από τους ήδη γνωστούς κορονοϊούς. Στην περίπτωση όμως αυτή θα εντοπιζόντουσαν ίχνη από το γενετικό υλικό του προγενέστερου ιού από τον οποίο προήλθε. Τίποτα από αυτά δεν παρατηρήθηκε· το ενδεχόμενο ο ιός να είναι προϊόν γενετικής μηχανικής είναι εξαιρετικά απίθανο.
Αντίθετα, το γεγονός πως το επίκεντρο της COVID-19 εντοπίζεται γύρω από αγορά νωπών προϊόντων της πόλης Ουχάν συνηγορεί στη ζωική προέλευση της νόσου. Η ανάλυση της γονιδιακής αλληλουχίας του νέου κορωνοϊού συνηγορεί πως αυτός είναι αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης, με δύο να είναι τα πιθανά σενάρια για την προέλευση του. Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, ο ιός εξελίχθηκε στη σημερινή παθογόνο του μορφή σε κάποιο ζώο ξενιστή (νυχτερίδα ή παγκολίνο) και στη συνέχεια μεταδόθηκε στον άνθρωπο. Κατά το δεύτερο σενάριο, ένα μη παθογόνο στέλεχος του ιού μεταπήδησε από το ζώο ξενιστή στον άνθρωπο και στη συνέχεια εξελίχθηκε στη σημερινή παθογόνο του μορφή μέσω τυχαίων μεταλλάξεων κατά τη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Με βάση το βαθμό ομοιότητας της γενετικής δομής, η πιθανότερη καταγωγή του ιού είναι από τον αντίστοιχο της νυχτερίδας.
Ποια από τις παραπάνω δύο υποθέσεις για την προέλευση του κορωνοϊού αληθεύει; Η απάντηση είναι καίριας σημασίας καθώς θα συμβάλει στην πρόβλεψη και την αντιμετώπιση παρόμοιων απειλών στο μέλλον. Εαν ο ιός μεταπήδησε στη σημερινή του μορφή από τον ζωικό ξενιστή στον άνθρωπο – όπως συνέβη με τους ιούς SARS-CoV και MERS-CoV – αυξάνεται η πιθανότητα επανεμφάνισης μελλοντικών επιδημιών, καθώς το στέλεχος του ιού ενδέχεται να κυκλοφορεί ακόμα στον ζωικό πληθυσμό και να μεταπηδήσει ξανά στον άνθρωπο. Αντίθετα, εάν η διαδικασία της εξελικτικής προσαρμογής συνέβη κατά τη μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο, είναι εξαιρετικά απίθανο να οδηγήσει σε επιδημία χωρίς να αποκτήσει την ίδια σειρά μεταλλάξεων. Σε κάθε περίπτωση, η αναζήτηση των συγγενικών ιών του SARS-CoV-2 στα ζώα θα συμβάλλει στην έρευνα και τη μελλοντική αντιμετώπιση παρόμοιων επιδημιών.
Σχόλια
Μερικά στοιχεία:
Αν ο ιός προέρχεται από τη νυχτερίδα, τότε ποια είναι η σχέση «φαρμάκων» που προέρχονται από τα κόπρανα νυχτερίδας στην εδραίωση του ιού;
Ακόμη και σήμερα η συλλογή κοπράνων νυχτερίδας συνεχίζεται κανονικά στην Ταϊλάνδη , προφανώς, διότι αποτελεί μια σημαντική πηγή εσόδων.
Ο υφυπουργός υγείας της Κίνας δήλωσε πρόσφατα ότι η TCM, έδωσε κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του κορονοϊού στην Hubei. Ωστόσο, δεν έδωσε κανένα αριθμητικό στοιχείο για τα περιστατικά στα οποία εφαρμόστηκε και απέδωσε…